Wielkanoc - Pasen

Het is een tijdje geleden, maar toch nog een keer een blog !
Ik heb dan ook behoorlijk veel te vertellen.

Zoals in België was het hier dit weekend Pasen, maar in Polen is Pasen, of Wielkanoc (grote nacht) met heel wat meer tradities verbonden dan bij ons.
Pasen wordt op een heel traditionele, katholieke manier gevierd en ik heb dit van dichtbij kunnen volgen. Ik was immers uitgenodigd door één van mijn studentes om het paasweekend bij haar thuis door te brengen.

Nou, het was in elk geval een ervaring ! Anna's familie is immers niet zomaar een familie: haar ouders hebben meer dan 20 pleegkinderen. Ze wonen in een klein dorpje op zo'n 100 km van Lublin, Zabce (Zaba betekent kikker), in een - zeker naar Poolse standaarden - groot huis met een grote tuin. Niet alle pleegkinderen wonen nog thuis, enkele (zoals Anna) studeren en komen af en toe naar huis, één broer woont in een klooster en twee kinderen zijn al getrouwd en hebben een eigen familie.
Maar voor Pasen komt iedereen naar huis en daarenboven waren er net zes nieuwe pleegkinderen bij hen komen wonen. Druk, druk, druk is dus het minste wat je kan zeggen :-D.

Ik vertrok op vrijdag - goede vrijdag, de sterfdag van Jezus - met een minibusje naar Miedzerzec Podlaski: het dichtsbijzijnste 'stadje', waar Anna me met de auto kwam ophalen. Ze had me op voorhand gewaarschuwd dat ik het best in de namiddag kwam, want op goede vrijdag wordt blijkbaar niet zoveel gegeten, en anders zou ik wel eens honger kunnen lijden :-).
Eenmaal aangekomen werd ik meteen voorgesteld aan iedereen die toevallig voorbij liep. Meteen een heleboel namen en gezichten om te onthouden dus, dat lukte niet onmiddellijk, maar na het weekend kon ik iedereen toch bij naam noemen ;-).
Ik had de aanvankelijk eigenlijk vooral het idee dat ik ontzettend in de weg liep. Stel je voor: een keuken die niet groter is dan onze gemiddelde keuken, waar een twintigtal mensen erg druk bezig zijn met de voorbereidingen van de Paasmaaltijd. Taarten werden gebakken, vlees voorbereid, soep (barszcz) gemaakt, ... Iedereen leek ontzettend goed te weten wat ze moesten doen, behalve ik :-D.

Gelukkig werd ik al snel meegenomen om koffie te drinken en cake te eten in de 'woonkamer' boven. Deze woonkamer was tegelijkertijd ook de kamer van Krzisz, één van de nieuwste aanwinsten van het gezin. Een superschattig jongentje van bijna 2 jaar die ongelofelijk goed boos kan kijken. Als iemand de kamer binnenkwam dan boog hij zijn hoofd en keek je met een angstaanjagende blik van onder zijn wenkbrauwen aan. Echt grappig, je kon er zo een horrorfilm van maken.

Niet de boze blik, die heb ik niet op foto ;-)
We speelden even met Krzisz en even later kwam ook de kleinste van het gezin, Gosia, ons vergezellen. Zij is de absolute tegenpool van Krzisz, ontzettend druk en vreselijk snel. Als je de deur even liet openstaan dan was je haar kwijt. En ze hield ontzettend van muziek ;-)

Later die avond hielp ik Anna ook nog met een taart te bereiden voor het Paasfeest, om daarna vroeg in m'n bed te kruipen, want de reis en de drukte waren best vermoeiend.

De volgende dag, stille zaterdag, verliep rustig. 's Ochtends maakten Anna en ik een wandeling door het dorpje. Ze liet me hun dorpskerk zien en we liepen een eind door de omgeving. Echt mooi was het er niet, maar wel rustig, en er waren veel ooievaars !

Rond het middaguur aten we een heerlijke traditionele lunch, in Polen eten de meeste mensen 's middags warm. Ik dronk voor het eerst rode Barszcz, een traditionele Poolse soep gemaakt van rode biet. Echt lekker vond ik het niet, vooral heel erg zout, maar het was ook niet vies ofzo.
Later hielden Anna en ik ons bezig met de jongere kinderen. Eerst gingen we kleuren, mijn kleurkunsten werden met veel 'aaaaahs' en 'ooooohs' ontvangen - vraag me niet waarom - en Daniel vroeg zelfs aan Anna hoe hij me in het Engels moest vragen of ik een schilder was, grappig.

De taal was trouwens wel vaak een probleem, de meeste van Anna's broers en zussen spraken geen of weinig Engels, en natuurlijk geen Nederlands. En mijn Pools is nog steeds niet zo best :-D. Ik heb wel veel bijgeleerd dit weekend, en dan vooral typische uitroepen/woorden die door kinderen onder elkaar gebruikt worden ;-). "Co to robisz!?" (Wat doe je nu !?) "Juz teraz" (Nog een keer.) "Jakie strony?" (Welke richting?) "Fajny!" (leuk !), "bardzo latwe" (heel mooi) "chodz" (kom), ... (Spelfouten zijn mogelijk ;-))

Maar, terug naar het tekenen ! Zoals ik al vertelde vonden Daniel en Dorotka (ik denk ongeveer 7 en 9 jaar) mijn tekenkunsten fantastisch dus ik maakte er maar een kleine taalles van. Ik tekende een vaas bloemen in diverse kleuren en schreef er de Nederlandse namen voor de kleuren bij. De kinderen hielpen me daarna enthousiast om ook de Poolse namen erbij te schrijven. Het resultaat is nu te bewonderen op hun koelkast. Ziehier ! (er zitten trouwens wel enkele spelfouten in het Pools: violetowy moet wioletowy zijn en niebiecky is eigenlijk niebiesky)

In de late namiddag vertrokken de jongere kinderen naar de kerk met manden vol eten. Dit is een typisch Poolse traditie: de rieten manden worden versierd met takken en linten en gevuld met eieren, mierikswortel, een lammetje gemaakt uit cake of brood, zout en worst. In de kerk wordt dit eten door de priester gezegend, het blijft daarna onaangeroerd tot Pasen.

Tijdens het avondmaal vertelde Anna me dat er die avond een hele lange misviering was, dit is de langste dienst van het jaar en er worden ook heel veel kinderen gedoopt enzo. De Polen noemen Pasen immers Wielkanoc, lange nacht, omdat Jezus (volgens hen of volgens de Bijbel, dat weet ik niet goed) herrees tijdens de nacht voor Pasen. Ik vertelde haar dat ik die dienst liever niet zou meemaken, ik zou immers al meegaan naar de kerk met de familie op Paaszondag en Paasmaandag en een kerkdienst van 2u waar ik geen woord van begreep was toch een beetje teveel van het goede. Doseren met dat Katholicisme he ;-)
Het was natuurlijk niet mijn bedoeling dat Anna ook thuisbleef, ik kan me heus wel twee uur alleen bezighouden, maar uiteindelijk bleef zij ook thuis. Ik voelde me wel een beetje schuldig, haar geloof is heel belangrijk voor haar.
Maar goed, ik ben nu eenmaal niet Katholiek en ik vind dat ik mijn eigen keuzes moet kunnen maken :-).

Rond 23u ging ik slapen na wat alweer een lange en vermoeiende dag geweest was. Anna bleef nog even wakker om op de terugkomst van de kerkgangers te wachten. Ik lag nog maar net in mijn bed toen Anna de kamer binnenstormde "Suzana !" -blijkbaar mijn Poolse naam- "Ben je nog wakker?" "Christus is herrezen !!!"
Waarop ik een beetje dwaas kijkend ging rechtzitten en niets anders wist uit te brengen dan "Oh" "Leuk" :-P

De volgende dag was het dan eindelijk echt Pasen. We stonden al vroeg op, want stipt om half 9 moest de hele familie aan tafel zitten en er moest nog heel wat gebeuren. De zondagse kleren werden aangetrokken, in vergelijking met Anna's grijze kokerrok en witte blouse met platte schoenen voelde ik me een beetje frivool in mijn zwarte broek met vrolijk lentebloemen-bloesje en naaldhakken :-P Gelukkig zag ik later dat sommige van Anna's zussen ook heel wat minder serieuze kleren aanhadden (wel netjes, maar meer kleuren en hakken ;-)).
Al het eten dat de vorige dagen bereid was werd naar 'salka' gebracht, dat is een grote zaal in een apart gebouw in de tuin van de familie: er is een kleine open keuken, een open haard en een hele lange tafel waar de hele familie aan kan zitten. Na de laatste hectische voorbereidingen verzamelde de hele familie in de zaal.
Eerst was er nog een kleine zoektocht in de tuin voor de kinderen, elk kreeg een zakje met een klein stukje speelgoed en wat snoepgoed, maar dat was duidelijk niet de belangrijkste traditie (in tegenstelling tot bij ons ;-)). Ik heb de chocolade wel een beetje gemist, met uitzondering van een klein chocolade eitje bij het ontbijt heb ik geen chocolade gezien dit weekend :-D (wel veel taart ;-)).

Toen alle kinderen hun buit uitgebreid bewonderd hadden ging iedereen in een kring staan. Eerst werd er gezamelijk gebeden, dit overslaan was makkelijk voor mij, ik kan immers niet bidden in het Pools ;-) (ook niet in het Nederlands, maar shhht), maar ik voelde me toch een beetje verplicht om samen een kruis te slaan.
Daarna gaven de vader en moeder een kleine speech met beste wensen en werden er kleine stukjes ei met mierikswortel uitgedeeld. Deze kwamen uit één van de manden en waren dus gezegend.

Na dit gezegende stukje ei was het nog niet afgelopen met de zegeningen ! Eenmaal aan tafel kregen we om te beginnen een kop zurek of witte barszcz (die me beter beviel dan de rode ;-)) met stukjes eten uit de manden in. Allemaal zegeningen dus ;-)

Ook nog een foto van de tafel, heel mooi versierd en boordevol eten:

Daarna werd er gegeten. Er waren verschillende salades, brood en heel veel soorten charcuterie. Verder ook heel veel eieren, gevuld met diverse zaken. Allemaal heel erg lekker ! (al mistte ik dus mijn traditionele bokes met chocolade ;-)).

Na het ontbijt werd er eerst samen gezongen. De vader speelde gitaar en alle kinderen zongen mee, erg gezellig. Daarna werd er efficiënt en snel opgeruimd. Dit viel me trouwens het hele weekend op, het hele huis was altijd piekfijn opgeruimd. Wanneer iemand iets deed, koken of spelen oid, werd er altijd meteen opgeruimd. Soms door de persoon zelf, soms door iemand die toevallig in de buurt was. Dit is natuurlijk wel nodig als je met zoveel mensen in een huis woont, anders wordt het waarschijnlijk al snel een varkensstal.

En toen werd het spannend, tijd om naar de kerk te gaan ;-). Voor deze dienst gingen we naar een kerk in Miedzerzec Podlaski, dus iedereen stapte in de grote rode bestelwagen/bus. We waren iets te laat in de kerk, dus moesten we achteraan in de overvolle kerk staan. In Polen hebben ze alvast geen last van leeglopende kerken, de mensen stonden tot buiten om de mis te volgen. Natuurlijk is Pasen een speciale dag, maar ook op een gewone zondag is dit zo.
Maar goed, ergens was ik wel blij dat we achteraan stonden, zo viel het niet zo op dat ik bepaalde zaken als niet-katholiek liever niet meedoe. Ik vind het bijvoorbeeld niet gepast om te knielen voor een God waarin ik niet geloof, en knielen doen ze nog volop in de Poolse kerken ;-). Het heeft iets grappig, als het belletje rinkelt gaat de hele kerk op z'n knieën. Al die mensen, oud en jong, in hun mooie zondagse kleren, op hun knieën in een stoffige kerk.
Tijdens deze mis was ik niet de enige die niet knielde, ik weet niet wat de redenen van de andere mensen waren, maar ik was gelukkig dus niet de enige die bleef rechtstaan.
Ook ter communie gaan doe ik liever niet, en als ik me niet vergis is het zelfs verboden door de Katholieke kerk zelf om als niet-gelovige het lichaam van Christus te verorberen. Bovendien, ik had net gegeten ;-).
Al bij al viel de kerkdienst nog wel mee, ik had het erger/saaier verwacht. Het duurde niet zo ontzettend lang, de enige kerkdiensten die ik tot nu toe meemaakte waren begrafenissen en huwelijken en die duren een stuk langer, en de liederen waren best aangenaam om naar te luisteren.

Terug van de kerk was het tijd voor taart ! Elk meisje in de familie had één taart gebakken, dus er waren erg veel verschillende taarten. Ik heb nog niet vaak zoveel taart gegeten als dit weekend ;-).
We dronken koffie en aten taart in de woonkamer met de oudere meisjes. Daarna werd er een boek kaarten bovengehaald, ik leerde de meisjes "stronten" en dat werd met veel enthousiasme onthaald :-P

Later die dag kwam er nog ander bezoek, onder andere een bevriende priester en een zoon van de familie die getrouwd was en net een nieuw kindje had dat gedoopt was tijdens de paasmis. We gingen allemaal terug naar salka om die heuglijke gebeurtenis te vieren, met nog meer taart.
Die middag werd er veel gedanst en gezongen. De meisjes vertelden me dat ze een Belgische dans kenden en vroegen me of ik die ook kende. Ik wist niet dat wij een traditionele dans hadden, dus was best benieuwd :-P Ze lieten me de muziek horen, en het bleek te gaan om het welbekende liedje over de smid van Lais. Echt grappig, want ze hadden er geen flauw idee van dat het liedje in het Nederlands was :-D.
Maar dat dansje werd dus gedanst en aan de kleinere kinderen geleerd en verder leerde ik ook nog een typisch Pools liedje met bijbehorend dansje. Echt grappig en leuk :-).
Later werd ook de singstar bovengehaald, jammer dat ik geen playstation heb, want anders zou ik echt een Poolse singstar cd kopen, zooo grappig :-D.

's Avonds ging iedereen samen naar een film kijken, maar die was met een lector (ik vertelde al eerder over deze gewoonte) en dus niet duidelijk voor mij, dus zorgde Tomek, één van Anna's broers, voor een alternatief voor mij en Anna. We keken naar The tourist, met Poolse ondertitels. Ik vind het altijd leuk om een Engelse film met Poolse ondertitels te kijken, ik leer er veel van :-).

De volgende dag, Paasmaandag, is in Polen bekend als natte maandag of 'lany poniedzialek' of 'smygus dyngus'. Het is een eeuwenoude traditie dat mannen op die dag vrouwen 'zegenen' door ze te besprenkelen met wat water. Dit is echter uitgegroeid tot een traditie waarbij iedereen elkaar gewoon ontzettend nat maakt. Anna waarschuwde me dat het goed mogelijk was dat we wakkergemaakt werden met een emmer koud water, maar dat durfde men de gast blijkbaar toch niet aan te doen ;-).
Later moest ik er echter toch aangeloven, een heus watergevecht in de tuin zorgde ervoor dat ik een paar volledige emmers water over me heen kreeg en door en door nat was ;-) Maar ! de traditie zegt dat meisjes die nat worden op natte maandag populair zijn bij de mannen en binnen een jaar getrouwd zijn, dus er staat me nog wat te wachten !

Voor dit watergevecht was het tijd voor iets serieuzere zaken, alweer een kerkdienst, dit maal in het kleine dorpskerkje. Anna en ik waren alweer iets te laat waardoor we moesten rechtstaan, maar Anna wou de dienst duidelijk van dichtbij volgen en ging in het midden van de kerk in het gangpad staan. Toen het belletje rinkelde om te knielen verwachtte ik dat er opnieuw enkele mensen zouden blijven staan, maar dit keer was ik blijkbaar de enige die niet knielde *oeps* :-D. Ook de communie ontwijken was hier niet zo makkelijk, aangezien de priesters de hele kerk doorliepen met hun hosties, de kerk uitvluchten leek dan ook de beste optie :-D.

'Smiddags werd er opnieuw lekker gegeten aan mooi gedekte tafels en daarna was iedereen vrij om te doen wat hij of zij wou. We hebben lang buitengezeten en met de kaarten gespeeld, en later hebben we nog even op Krzisz en Gosia gelet.
En toen was het alweer tijd om naar huis te vertrekken. Anna wou graag dat ik langer bleef en die avond nog meeging met haar en haar broers en zussen naar een Club (want dat mag eindelijk weer nu de vasten voorbij zijn ;-)), maar ik had na vier dagen wel een beetje nood aan rust en alleen zijn. En daarenboven heb ik nog wel wat werk voor school, en donderdag vertrek ik alweer naar Kraków.

Maar al bij al was het een heel gezellig paasweekend en het was fijn om eens een keer zoveel gezelschap te hebben :-). Ik heb veel bijgeleerd over de Poolse tradities en ik ben nu natuurlijk helemaal gezegend voor het komende jaar ;-)

I'll keep you posted about Kraków !